Το ελληνικό συνταξιοδοτικό και το μεγάλο «παράδοξο»

25/11/2025ΑσφάλισηΚοινωνικάΟικονομία

Το ελληνικό συνταξιοδοτικό και το μεγάλο «παράδοξο»

Γιατί ξοδεύουμε πολλά, αλλά οι ηλικιωμένοι παραμένουν φτωχοί

1. Τι εννοούμε «παράδοξο»;

Στην δημόσια συζήτηση ακούγεται συχνά ότι το ελληνικό συνταξιοδοτικό σύστημα είναι:

• γενναιόδωρο (με πολύ υψηλό συντελεστή αναπλήρωσης, περίπου 77%)
• και ταυτόχρονα μη βιώσιμο μακροχρόνια, λόγω γήρανσης του πληθυσμού.

Πράγματι:

• Η Ελλάδα έχει την 4η υψηλότερη συνταξιοδοτική δαπάνη στην ΕΕ – περίπου 13,9% του ΑΕΠ (όταν ο μέσος όρος της ΕΕ-27 είναι 12,7%).
• Το 95% των συντάξεων προέρχεται από το δημόσιο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης.

Κι όμως, παρά αυτά:

• Το μέσο ποσό σύνταξης στην Ελλάδα είναι χαμηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ-27.
• Υπερβαίνει μόνο τις συντάξεις των βαλκανικών και ορισμένων ανατολικών χωρών-μελών.

Με απλά λόγια:
Πληρώνουμε πολλά ως χώρα – αλλά οι συνταξιούχοι μας δεν ζουν αντίστοιχα καλά.

Το ελληνικό συνταξιοδοτικό και το μεγάλο «παράδοξο»

2. Υψηλή δαπάνη – υψηλή φτώχεια στους ηλικιωμένους

Εκεί γίνεται ακόμη πιο έντονο το «παράδοξο»:

• Η Ελλάδα έχει από τα υψηλότερα ποσοστά φτώχειας στους άνω των 65 ετών στην ΕΕ-27.
• Το ποσοστό φτώχειας σε αυτή την ηλικιακή ομάδα:
  • ήταν 22,5% το 2021
  • ανέβηκε σε 23,3% το 2024.

Την ίδια στιγμή η συνταξιοδοτική δαπάνη:

• αυξήθηκε κατά 11,4% από το 2021 στο 2024
• από 29,6 δισ. ευρώ (2021) σε 33 δισ. ευρώ (2024)
• και αναμένεται να φτάσει τα 34,3 δισ. ευρώ το 2025.

Δηλαδή:

Περισσότερα λεφτά συνολικά για συντάξεις –
αλλά περισσότεροι ηλικιωμένοι κάτω από το όριο της φτώχειας.

Μάλιστα, το ποσοστό φτώχειας των 65+:

• είναι κατά περίπου 13,6% υψηλότερο από το μέσο ποσοστό της περιόδου 2013–2018, όπου βρισκόταν γύρω στο 20,5%.

Και συνολικά:

• η Ελλάδα έχει το πέμπτο υψηλότερο ποσοστό φτώχειας ηλικιωμένων στην ΕΕ-27,
• και – πλην Βουλγαρίας – το υψηλότερο στα Βαλκάνια και στην Ανατολική Ευρώπη, παρότι διαθέτει υψηλότερο μέσο επίπεδο σύνταξης από αρκετές από αυτές τις χώρες.

3. Ο ρόλος της Εθνικής Σύνταξης: το τελευταίο «δίχτυ ασφαλείας»

Ένα κρίσιμο σημείο είναι η Εθνική Σύνταξη.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της ανάλυσης:

• Αν δεν υπήρχε η Εθνική Σύνταξη,
  • ο δείκτης φτώχειας για τους άνω των 65 θα εκτοξευόταν από 23,3% σε 32,3%.
  • η μέση σύνταξη θα έπεφτε περίπου στα 600 ευρώ μεικτά.

Άρα:

Η Εθνική Σύνταξη κρατά ένα πολύ μεγάλο μέρος των ηλικιωμένων πάνω από το όριο της ακραίας φτώχειας.

Ταυτόχρονα όμως, αυτό αναδεικνύει δύο πράγματα:

1. Το πολύ υψηλό κόστος ζωής στην Ελλάδα.
2. Τον τρόπο με τον οποίο ο πληθωρισμός διαβρώνει:
   • την αγοραστική δύναμη των συνταξιούχων
   • αλλά και συνολικά τα εισοδήματα όλων των πολιτών.

Με άλλα λόγια:
οι συντάξεις «γράφονται» μεγαλύτερες σε ευρώ, αλλά αγοράζουν λιγότερα.

Το ελληνικό συνταξιοδοτικό και το μεγάλο «παράδοξο»

4. Πού οφείλεται τελικά το «παράδοξο»;

Η ανάλυση καταλήγει ότι ο βασικός λόγος είναι οι χαμηλοί μισθοί στην Ελλάδα, σε συνδυασμό με την εσωτερική υποτίμηση της περιόδου των μνημονίων.

Σε πραγματικές τιμές (δηλαδή, σε όρους αγοραστικής δύναμης):

• Οι μισθοί το 2024 είναι περίπου 22% χαμηλότεροι από το μέσο επίπεδο του 2009.
• Ο μέσος μισθός:
  • ήταν περίπου 1.450 ευρώ το 2009,
  • βρίσκεται γύρω στα 1.345 ευρώ το 2024.

Αν ληφθεί υπόψη η άνοδος των τιμών:

Ο μέσος μισθός θα έπρεπε να είναι περίπου 1.795 ευρώ το 2024,
για να διατηρεί την ίδια αγοραστική δύναμη με το 2009.

Δηλαδή έχουμε ένα κενό:

• Πραγματικού μισθού: από τα 1.795€ που «θα έπρεπε» → στα 1.345€ που «είναι».

Αυτό το κενό αντικατοπτρίζεται και στη φτώχεια των ηλικιωμένων:

• Το ποσοστό φτώχειας των 65+ ανέβηκε από 18,8% το 2009 σε 23,3% το 2024 – δηλαδή +23,9%,
• ποσοστό το οποίο – κατά την ανάλυση – συμπίπτει ουσιαστικά με την αύξηση του επιπέδου των τιμών.

Με απλά λόγια:

Όταν όλη σου η ζωή βασίζεται σε μισθούς που συμπιέστηκαν με την εσωτερική υποτίμηση,
οι συντάξεις που υπολογίζονται πάνω σε αυτούς τους μισθούς,
δεν μπορούν να σε βγάλουν από τη φτώχεια, ακόμη κι αν το κράτος δαπανά μεγάλο ποσοστό του ΑΕΠ.

5. Πόσο θα κρατήσει η «σκιά» των μνημονίων;

Η ερώτηση είναι: πόσο θα κρατήσει αυτή η κατάσταση;

Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της ανάλυσης:

• Για να επανέλθει το μέσο επίπεδο των μισθών στο επίπεδο του 2009 σε πραγματικούς όρους,
• ακόμη και αν η χώρα έχει 2,5% ετήσιο ρυθμό πραγματικής ανάπτυξης,
• απαιτούνται περίπου 9 χρόνια, δηλαδή μέχρι το 2034.

Αν συνυπολογίσουμε:

• την αρχή της κρίσης / εσωτερικής υποτίμησης
• και το σημείο που η οικονομία και οι μισθοί θα ξαναφτάσουν (σε πραγματικούς όρους) τα επίπεδα του 2009,

τότε:

Οι επιπτώσεις της κρίσης και της εσωτερικής υποτίμησης στην Ελλάδα
διαρκούν συνολικά περίπου 25 χρόνια –
δηλαδή όσο μια ολόκληρη γενιά.

Και αυτό υπό την προϋπόθεση ότι:

• η χώρα θα καταφέρνει κάθε χρόνο, μέχρι το 2034, μέση πραγματική ανάπτυξη 2,5%.

Το ελληνικό συνταξιοδοτικό και το μεγάλο «παράδοξο»

6. Το ερώτημα για το μέλλον: μπορεί να γίνει χωρίς το Ταμείο Ανάκαμψης;

Εδώ προκύπτει το κρίσιμο ερώτημα που θέτει το κείμενο:

• Το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF), που χρηματοδοτεί σημαντικό μέρος των επενδύσεων και της ανάπτυξης,
  λήγει στο τέλος του 2026.
• Τα τελευταία χρόνια, με τη βοήθεια αυτών των πόρων,
  η Ελλάδα πέτυχε ετήσιους ρυθμούς πραγματικής ανάπτυξης γύρω στο 2,1%–2,3%.

Άρα:

Είναι ρεαλιστικό να διατηρηθεί μέσος ρυθμός 2,5% χωρίς τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης,
όταν λήξει η χρηματοδότηση το 2026;

Αν όχι, τότε:

• θα είναι ακόμη πιο δύσκολο να κλείσει το κενό στους μισθούς
• και, κατά συνέπεια, να μειωθεί ουσιαστικά η φτώχεια των συνταξιούχων,
• χωρίς να εκτιναχθεί ταυτόχρονα και η συνταξιοδοτική δαπάνη σε μη διαχειρίσιμα επίπεδα.

7. Τι κρατάμε ως συμπέρασμα

1. Δεν έχουμε «χρυσές» συντάξεις – έχουμε φτωχούς συνταξιούχους σε ακριβή χώρα.
   Η Ελλάδα δαπανά πολλά για συντάξεις (ως % του ΑΕΠ), αλλά οι συντάξεις είναι χαμηλές σε αγοραστική δύναμη και η φτώχεια στους άνω των 65 είναι από τις υψηλότερες στην Ευρώπη.
2. Η Εθνική Σύνταξη είναι ζωτικής σημασίας.
   Χωρίς αυτήν, η φτώχεια στους ηλικιωμένους θα εκτινασσόταν πάνω από 32%. Είναι το βασικό δίχτυ ασφαλείας.
3. Το πρόβλημα δεν είναι μόνο «οι δαπάνες για συντάξεις» – είναι κυρίως οι χαμηλοί μισθοί και η εσωτερική υποτίμηση.
   Σε μια οικονομία όπου οι πραγματικοί μισθοί έχουν μείνει 22% κάτω από το 2009, ακόμη και ένας «υψηλός» συντελεστής αναπλήρωσης παράγει χαμηλές συντάξεις.
4. Η «σκιά» της κρίσης θα μας ακολουθεί μέχρι περίπου το 2034, αν όλα πάνε καλά και η ανάπτυξη μείνει γύρω στο 2,5%.
   Δηλαδή, μια ολόκληρη γενιά θα ζήσει με τις συνέπειες της μνημονιακής περιόδου.
5. Το μεγάλο ερώτημα είναι αν η οικονομία μπορεί να συνεχίσει να αναπτύσσεται γρήγορα χωρίς το Ταμείο Ανάκαμψης.
   Αν η απάντηση είναι «όχι» ή «δύσκολα», τότε θα χρειαστεί ακόμη πιο προσεκτική πολιτική στον συνδυασμό:
   • βιωσιμότητας του ασφαλιστικού
   • και πραγματικής προστασίας των ηλικιωμένων από τη φτώχεια.

Με μια φράση:
το «παράδοξο» των συντάξεων στην Ελλάδα δεν είναι τόσο ζήτημα «γενναιοδωρίας», όσο ζήτημα μακροχρόνια φτωχοποίησης μέσω χαμηλών μισθών και υψηλού κόστους ζωής.

📌Πηγή

Δείτε Περισσότερα:

Όλη η Αρθρογραφία ΕΔΩ

Θέσεις Εργασίας ΕΔΩ

ΔΥΠΑ ΕΔΩ

Ενημέρωση – Επιδόματα ΕΔΩ

Εργασιακά Νέα ΕΔΩ

Οικονομία ΕΔΩ

ergasia.gr