Για ποιες επιχειρήσεις θα εφαρμοστεί η εξαήμερη εργασία μετά τις Ευρωεκλογές;
Κοινοποίησε το
Για ποιες επιχειρήσεις θα εφαρμοστεί η εξαήμερη εργασία μετά τις Ευρωεκλογές;
Πολλοί εργαζόμενοι θα αναγκαστούν να εργάζονται έξι ημέρες την εβδομάδα από την 1η Ιουλίου με εντολή των εργοδοτών!
Εξαήμερη Εργασία
Ο Αλέξης Μητρόπουλος (Καθηγητής και Πρόεδρος της ΕΝΥΠΕΚΚ) στην ανάλυσή του υποστηρίζει ότι για πολλούς το πενθήμερο, όπως το γνώριζαν, τελειώνει μετά τις Ευρωεκλογές και προσεγγίζει διάφορα ζητήματα με το αναγκαίο ιστορικό υπόβαθρο:
1ον) Συνολικά πόσες ώρες θα εργάζονται την εβδομάδα όσοι εμπλέκονται σε εξαήμερη απασχόληση; 40 ή 48 ώρες;
2ον) Θα συμπεριλαμβάνεται η έκτη ημέρα εργασίας στην ασφάλιση των εργαζομένων, ενώ για δεκαετίες υπολογίζονται μόνο πέντε ημέρες ασφάλισης την εβδομάδα και το ανώτατο όριο ασφαλιστικών ημερών ανά μήνα είναι είκοσι πέντε ημέρες (εκτός από κάποιες εξαιρέσεις, όπως οι ναυτικοί και οι ΒΑΕ);
Στη συνέχεια, διευκρινίζει σε ποιες επιχειρήσεις θα εφαρμοστεί από 1-7-2024 η εξαήμερη εργασία βάσει απόφασης μόνο του εργοδότη (διευθυντικό δικαίωμα).
Αναλυτικά:
Από την 1η Ιουλίου 2024 θα εφαρμοστεί η εξαήμερη εργασία
Με την απόφαση του εργοδότη (διευθυντικό δικαίωμα), χιλιάδες εργαζόμενοι θα υποχρεωθούν να εργαστούν και την 6η ημέρα!
Ι. Μεταβολή στο θεσμικό πλαίσιο του πενθήμερου
Οι άρθρα 25 και 26 του νόμου 5053/2023 (ΦΕΚ Α 158), με τίτλο «Για την ενίσχυση της εργασίας – Ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/1152 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 20ής Ιουνίου 2019 – Απλοποίηση ψηφιακών διαδικασιών και ενίσχυση της Κάρτας Εργασίας – Αναβάθμιση της επιχειρησιακής λειτουργίας του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης και της Επιθεώρησης Εργασίας», έχουν επαναρυθμίσει με ευνοϊκότερους όρους για τη μεσαία και μεγάλη εργοδοσία, την απασχόληση κατά την έκτη (6η) ημέρα σε δύο κατηγορίες επιχειρήσεων που εφαρμόζουν πενθήμερο:
α) Σε επιχειρήσεις-εκμεταλλεύσεις συνεχούς λειτουργίας με σύστημα εναλλασσόμενων βαρδιών, όπου οι εργαζόμενοι απασχολούνται κανονικά σε 5ήμερη βάση, και
β) Σε επιχειρήσεις-εκμεταλλεύσεις που δεν έχουν συνεχή λειτουργία, αλλά μπορούν να λειτουργήσουν από Δευτέρα έως Σάββατο για 24 ώρες με εναλλασσόμενες βάρδιες, όπου οι εργαζόμενοι απασχολούνται συνήθως σε
5ήμερη βάση, εκτός από εξαιρετικές περιπτώσεις με έντονα αυξημένο φόρτο εργασίας.
Η αμοιβή των εργαζομένων για την απασχόληση κατά την έκτη ημέρα θα είναι ίση με το ημερομίσθιό τους, αυξημένη κατά 40%.
Επιπλέον, το άρθρο 27 του ν. 5053/2024 διευρύνει σημαντικά τον κύκλο των επιχειρήσεων που μπορούν να απασχολήσουν το προσωπικό τους κατά την Κυριακή και τις αργίες, με πρόσθετη προσαύξηση στο ημερομίσθιο, ίση με 115% (40% + 75%).
Για την περαιτέρω εξειδίκευση αυτών των ρυθμίσεων, που προκάλεσαν μεγάλη ανησυχία μεταξύ των εργαζομένων, εκδόθηκε η απόφαση υπ’αριθ. 113169/28-12-2023 (ΦΕΚ Β 7421) του πρώην υπουργού Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης κ. Γεωργιάδη, που τροποποίησε την απόφαση υπ’αριθ. 40331/Δ1.13521/13-9-2019 του τότε υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων κ. Χατζηδάκη.
Η εφαρμογή της εξαήμερης εργασίας ως διευθυντικό δικαίωμα του εργοδότη στις αναφερόμενες επιχειρήσεις, χωρίς να απαιτείται προηγούμενη συναίνεση των εργαζομένων, αρχικά προγραμματίστηκε να ξεκινήσει από την 1η Μαρτίου 2024. Ωστόσο, λόγω των Ευρωεκλογών και της εκτεταμένης αναστάτωσης που προκλήθηκε στον ιδιωτικό τομέα, η έναρξη μετατέθηκε για την 1η Ιουλίου 2024.
Για ποιες επιχειρήσεις θα εφαρμοστεί η εξαήμερη εργασία μετά τις Ευρωεκλογές;
ΙΙ. Σε ποιες επιχειρήσεις θα εφαρμοστεί από 1-7-2024 η εξαήμερη απασχόληση με απόφαση μόνο του εργοδότη (διευθυντικό δικαίωμα)
Από 1-7-2024, η εξαήμερη εβδομαδιαία εργασία μπορεί να εφαρμοστεί στις ακόλουθες κατηγορίες επιχειρήσεων με απόφαση μόνο του εργοδότη:
α) Σε επιχειρήσεις-εκμεταλλεύσεις συνεχούς λειτουργίας με σύστημα εναλλασσόμενων βαρδιών, που ήδη εφαρμόζουν πενθήμερη εβδομαδιαία εργασία. Βάσει του άρθρου 25 του νόμου 5053/2023 και της Υπουργικής Απόφασης 113169/2023, επιτρέπεται η απασχόληση αυτών των επιχειρήσεων κατά την έκτη ημέρα της εβδομάδας, με την προϋπόθεση ότι αυτή καταχωρίζεται από τον εργοδότη στο Πληροφοριακό Σύστημα «ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ» πριν από την έναρξη της υπηρεσίας από τον εργαζόμενο.
β) Η απασχόληση κατά την έκτη ημέρα δεν μπορεί να υπερβαίνει τις οκτώ ώρες και δεν επιτρέπεται η πραγματοποίηση υπερεργασίας ή υπερωριακής απασχόλησης από τον εργαζόμενο την ίδια ημέρα. Το ημερομίσθιο του εργαζόμενου για την έκτη ημέρα εργασίας προσαυξάνεται κατά σαράντα τοις εκατό (40%).
γ) Η εφαρμογή της εργασίας κατά την έκτη ημέρα υπόκειται στην τήρηση των χρονικών ορίων εργασίας των εργαζομένων και των κανόνων για την υγεία και ασφάλεια, όπως προβλέπεται από το νέο νόμο 5053/2023 και ειδικότερα τα άρθρα 162 έως 179 του Κώδικα Ατομικού Εργατικού Δικαίου (π.δ. 80/2022, ΦΕΚ Α 222).
Σύμφωνα με τα ανωτέρω οριζόμενα στον νόμο 5053/2023 και την Υπουργική Απόφαση 113169/2023, οι προϋποθέσεις για την εφαρμογή της εξαήμερης εργασίας από την 1η Ιουλίου 2024 σε επιχειρήσεις-εκμεταλλεύσεις που δεν είναι από τη φύση τους συνεχούς λειτουργίας αλλά είναι δυνατόν να λειτουργούν κατά τις ημέρες από Δευτέρα έως Σάββατο επί 24 ώρες με σύστημα εναλλασσόμενων βαρδιών, είναι οι εξής:
1. Δήλωση του Εργοδότη: Ο εργοδότης πρέπει να δηλώσει στο Πληροφοριακό Σύστημα «ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ» ότι η επιχείρησή του ανήκει σε αυτή την κατηγορία επιχειρήσεων και επιθυμεί να εφαρμόσει την εξαήμερη εργασία.
2. Πρόσκληση για Εργασία την 6η Ημέρα: Ο εργοδότης έχει το δικαίωμα να καλέσει τους εργαζομένους του για εργασία κατά την έκτη ημέρα, με βάση το διευθυντικό του δικαίωμα.
3. Όριο Ώρας Απασχόλησης: Η απασχόληση κατά την έκτη ημέρα δεν πρέπει να υπερβαίνει τις οκτώ ώρες.
4. Απαγόρευση Υπερεργασίας ή Υπερωρίας: Δεν επιτρέπεται η υπερεργασία ή υπερωρία κατά την έκτη ημέρα εργασίας.
5. Προσαύξηση Ημερομισθίου: Το ημερομίσθιο των εργαζομένων για την έκτη ημέρα προσαυξάνεται κατά 40%.
Ωστόσο, όπως επισημάνθηκε, ούτε ο νόμος ούτε η υπουργική απόφαση διευκρινίζουν το συνολικό εβδομαδιαίο ωράριο των εργαζομένων που θα εργάζονται και την έκτη ημέρα, δηλαδή αν αυτό θα είναι 48 ώρες (6 ημέρες Χ 8 ώρες) ή θα παραμένει στις 40 ώρες (5 ημέρες Χ 8 ώρες). Επίσης, δεν διευκρινίζουν αν η έκτη ημέρα θα λαμβάνεται υπόψη για την ασφάλιση των εργαζομένων, κάτι που θα απαιτούσε περαιτέρω νομοθετική ή διοικητική διευκρίνιση.
Η εργασία των εργαζομένων κατά την επιπλέον ημέρα δεν πρέπει να ξεπερνά τις οκτώ ώρες. Κατά αυτήν την ημέρα, δεν επιτρέπεται η υπερεργασία ή οι υπερωρίες. Η αμοιβή του εργαζομένου για την έκτη ημέρα εργασίας αυξάνεται κατά σαράντα ποσοστιαίες μονάδες (40%).
Είναι σαφές ότι η εργασία κατά την έκτη ημέρα υπόκειται στην τήρηση των χρονικών ορίων εργασίας και στην εφαρμογή των κανονισμών υγείας και ασφαλείας των εργαζομένων. Εφαρμόζονται επίσης τα άρθρα 162 έως 179 του Κώδικα Ατομικού Εργατικού Δικαίου (π.δ. 80/2022).
Οι ξενοδοχειακές και επισιτιστικές επιχειρήσεις δεν εμπίπτουν σε αυτήν την κατηγορία.
Από τα παραπάνω προκύπτει ότι οι συγκεκριμένες επιχειρήσεις και εκμεταλλεύσεις, για να αξιοποιήσουν αυτή τη νέα δυνατότητα (διευθυντικό δικαίωμα) χωρίς τη συναίνεση των εργαζομένων, πρέπει:
1) Να δηλώνουν έγκαιρα και υπεύθυνα στο Π/Σ «ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ» ότι ανήκουν στην εν λόγω κατηγορία επιχειρήσεων.
2) Κάθε φορά που επιθυμούν να εφαρμόσουν την εργασία κατά την έκτη ημέρα, να δηλώνουν εκ των προτέρων στο Π/Σ «ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ» ότι η επιχείρησή τους αντιμετωπίζει ιδιαίτερα αυξημένο φόρτο εργασίας.
3) Να μην απασχολούν τους εργαζομένους περισσότερο από οκτώ ώρες κατά την έκτη ημέρα.
4) Να απαγορεύουν την υπερεργασία και τις υπερωρίες κατά την έκτη ημέρα.
5) Να παρέχουν προσαύξηση 40% στους εργαζομένους για την εργασία την έκτη ημέρα, με επιπλέον προσαύξηση 115% αν αυτή συμπέσει με Κυριακή ή αργία.
Συμπληρωματικά:
6) Δεν παρέχεται ανάπαυση (ρεπό) κατά την έκτη ημέρα εργασίας εκτός εάν ταυτίζεται με εξαιρέσιμη ημέρα.
7) Είναι απαγορευμένη η εργασία της έκτης ημέρας κατά τις νυχτερινές βάρδιες αν η επιχείρηση εφαρμόζει νυχτερινές βάρδιες πενθημέρου.
Για ποιες επιχειρήσεις θα εφαρμοστεί η εξαήμερη εργασία μετά τις Ευρωεκλογές;
ΙΙΙ. Επιχειρήσεις-εκμεταλλεύσεις που μπορούν να απασχολούν εργαζομένους κατά την Κυριακή και τις αργίες
Από την 1η Ιουλίου 2024, σύμφωνα με το άρθρο 27 του ν. 5053/2023 και την ΥΑ 113169/2023, προστίθενται στις κατηγορίες των επιχειρήσεων-εκμεταλλεύσεων που μπορούν να απασχολούν εργαζομένους κατά την Κυριακή και τις ημέρες αργίας οι ακόλουθες:
- Εκπαιδευτικά κέντρα για πιλότους, πληρώματα και τεχνικούς αεροσκαφών, καθώς και κέντρα εκπαίδευσης προσωπικού επίγειας εξυπηρέτησης αεροσκαφών και επιβατών, υπό την προϋπόθεση ότι εξυπηρετούν επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις που λειτουργούν 24 ώρες ημερησίως και 7 ημέρες την εβδομάδα.
- Βιομηχανίες τροφίμων και επιχειρήσεις εμφιάλωσης φυσικού μεταλλικού νερού, παραγωγής αναψυκτικών με παρασκευή προϊόντων εμφιάλωσής τους.
- Επιχειρήσεις οργάνωσης συνεδρίων.
- Επιχειρήσεις καλλιέργειας θερμοκηπίων με παρασκευή και συσκευασία προϊόντων θερμοκηπίου.
Η σημαντική επέκταση των επιχειρήσεων-εκμεταλλεύσεων που θα λειτουργούν και την έβδομη ημέρα, σε συνδυασμό με τις διατάξεις που καταργούν το πενθήμερο σε πολλές επιχειρήσεις, καταδεικνύει την πρόθεση της τρέχουσας κυβέρνησης να κινηθεί σε αντίθετη κατεύθυνση από πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, οι οποίες προωθούν την τετραήμερη εβδομάδα εργασίας χωρίς μείωση των αποδοχών.
Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας επιλέγει δυστυχώς να υιοθετεί τους αυστηρούς νόμους του πρώτου και δεύτερου Μνημονίου, οι οποίοι προέβλεπαν την κατάργηση του πενθήμερου και τη μετάβαση της λειτουργίας των περισσότερων επιχειρήσεων σε εξαήμερη και επταήμερη βάση.
IV. Προβλήματα από τις νέες ρυθμίσεις
Οι πρόσφατες νομοθετικές αλλαγές που οδηγούν στην κατάργηση του πενθημέρου για πολλούς εργαζόμενους, ένα θεσμό που έχει εδραιωθεί επί δεκαετίες, ενέχουν σημαντικές προκλήσεις. Δύο από τα κυριότερα ζητήματα που προκύπτουν από τις νέες ρυθμίσεις είναι:
- Συνολικό Εβδομαδιαίο Ωράριο Εργασίας: Υπάρχει σοβαρό ερώτημα σχετικά με το πόσες ώρες θα απασχολούνται εβδομαδιαίως οι εργαζόμενοι που θα κληθούν να εργαστούν και την έκτη ημέρα. Η νομοθεσία δεν διευκρινίζει αν το συνολικό εβδομαδιαίο ωράριο θα ανέλθει στις 48 ώρες (6 ημέρες X 8 ώρες) ή θα παραμείνει στις καθιερωμένες 40 ώρες (5 ημέρες X 8 ώρες).
- Ασφάλιση της Έκτης Ημέρας Εργασίας: Ένα επιπρόσθετο κρίσιμο ζήτημα αφορά την ασφάλιση της έκτης ημέρας εργασίας. Η ελληνική νομοθεσία παραδοσιακά προβλέπει την προσμέτρηση πέντε ημερών ασφάλισης ανά εβδομάδα, με το ανώτατο όριο των 25 ασφαλιστικών ημερών κάθε μήνα (εκτός ορισμένων εξαιρέσεων όπως των ναυτικών και ΒΑΕ). Η κατάργηση του πενθημέρου και η εισαγωγή εξαήμερης εργασίας δημιουργεί αβεβαιότητα σχετικά με το αν η έκτη ημέρα θα λαμβάνεται υπόψη για τους σκοπούς της ασφάλισης των εργαζομένων.
Αυτά τα προβλήματα υποδεικνύουν την ανάγκη για περαιτέρω διασαφήνιση και ενδεχομένως αναθεώρηση των νομοθετικών πλαισίων ώστε να αντιμετωπιστούν οι ανησυχίες των εργαζομένων και να εξασφαλιστεί η δίκαιη εφαρμογή της νομοθεσίας.
Για ποιες επιχειρήσεις θα εφαρμοστεί η εξαήμερη εργασία μετά τις Ευρωεκλογές;
V. Η κατάργηση του πενθημέρου, μόνιμος στόχος δανειστών-μνημονιακών κυβερνήσεων
Η κατάργηση του πενθημέρου ήταν μία από τις βασικές απαιτήσεις των δανειστών ήδη από την εποχή του πρώτου Μνημονίου. Σύμφωνα με το άρθρο 8 του νόμου 3846/2010 (ΦΕΚ Α 66), καθορίζεται ότι «η εργασία, που παρέχεται την έκτη ημέρα της εβδομάδας, αμείβεται με το ημερομίσθιο προσαυξημένο κατά 30%». Σημαντικό είναι ότι από αυτή τη διάταξη εξαιρούνται οι απασχολούμενοι σε ξενοδοχειακές και επισιτιστικές επιχειρήσεις.
Επιπλέον, το άρθρο 182 του Κώδικα Ατομικού Εργατικού Δικαίου (π.δ. 80/2022) ορίζει ότι «σε όλους τους κλάδους εργασίας, η πλήρης απασχόληση καθορίζεται σε 40 ώρες εβδομαδιαίως», με δυνατότητα κατανομής των ωρών σε πενθήμερη ή εξαήμερη εργασία. Η διαμόρφωση του ωραρίου μπορεί να ρυθμίζεται μέσω συλλογικών συμβάσεων ή ατομικών συμφωνιών, με δυνατότητα και της τετραήμερης εργασίας.
Οι τροποποιήσεις που έγιναν με τα άρθρα 25 και 26 του ν. 5053/2023 δεν απαιτούν πλέον τη συναίνεση του εργαζομένου για την έκτη ημέρα εργασίας, αλλά θεσπίζουν την απασχόληση ως διευθυντικό δικαίωμα του εργοδότη. Αυτό αποτελεί μια σημαντική αλλαγή που υποδηλώνει μια μετατόπιση της ισορροπίας δυνάμεων υπέρ του εργοδότη και ενδέχεται να οδηγήσει σε επιδείνωση των συνθηκών εργασίας.
Η κατεύθυνση αυτή αντικατοπτρίζει τη συνεχιζόμενη πολιτική των μνημονιακών κυβερνήσεων που ακολουθούν τις οδηγίες των δανειστών, παρά τις ευρωπαϊκές τάσεις που ενθαρρύνουν τη μείωση του εργασιακού χρόνου χωρίς περικοπή αποδοχών. Οι πρόσφατες νομοθετικές αλλαγές φαίνεται να οδηγούν την εργατική αγορά πολλά χρόνια πίσω, αντί να υποστηρίζουν την πρόοδο και την ευημερία των εργαζομένων.
Καθηγητής Αλέξης Π. Μητρόπουλος
Πρόεδρος ΕΝΥΠΕΚΚ