Η εξ αποστάσεως εργασία απειλεί να επιδεινώσει τις χαμηλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας
Κοινοποίησε το
Η εξ αποστάσεως εργασία απειλεί να επιδεινώσει τις χαμηλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας
Η εξ αποστάσεως εργασία απειλεί να επιδεινώσει τις χαμηλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας
Της Sarah Green Carmichael
Οι απεικονίσεις της απομακρυσμένης εργασίας έχουν συνήθως ως πρωταγωνιστή κάποιον εξειδικευμένο εργαζόμενο, υψηλού μορφωτικού επιπέδου, που εργάζεται μέσω φορητού υπολογιστή από την άνεση του σπιτιού του στα προάστια ή από κάποιο ισταγκραμικό διαμέρισμα Airbnb. Όμως, η πραγματικότητα είναι διαφορετική. Από το περίπου 10% των εργαζομένων που δηλώνουν ότι εργάζονται αποκλειστικά από το σπίτι, οι περισσότεροι είναι χαμηλόμισθοι και απασχολούνται σε υποστηρικτικές δραστηριότητες – και συνήθως από τα διαμερίσματά τους που βρίσκονται σε φθηνά προάστια των αστικών κέντρων. Ο αριθμός τους αναμένεται να αυξηθεί τα επόμενα χρόνια. “Αυτού του είδους οι δουλειές βασίζονται συνήθως στη χρήση υπολογιστή, αφορούν κυρίως ατομικές εργασίες, και κατά κύριο λόγο είναι εύκολα ελεγχόμενες”, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Stanford. Όπως για παράδειγμα οι υπηρεσίες μισθοδοσίας και επιδομάτων, οι χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, η διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού, η υποστήριξη πληροφοριακών συστημάτων, ορισμένες εργασίες κωδικοποίησης και επεξεργασίας δεδομένων, και οι υπηρεσίες τηλεφωνικού κέντρου. Κι αυτό γιατί οι επιχειρήσεις μπορούν να εξοικονομήσουν χρήματα προσλαμβάνοντας κατ’ οίκον εργαζόμενους, συνήθως από περιοχές όπου το κόστος εργασίας είναι χαμηλότερο.
Αλλά εάν οι επιχειρήσεις εστιάσουν μόνο στη βραχυπρόθεσμη μείωση του κόστους, η εξ αποστάσεως εργασία θα μπορούσε να επιδεινώσει τις απάνθρωπες συνθήκες που συνοδεύουν συνήθως αυτές τις θέσεις εργασίας, οι οποίες συχνά επιφέρουν υψηλότερους κύκλους εργασιών αλλά και χαμηλότερης ποιότητας εξυπηρέτηση πελατών. Ως εκ τούτου, οι εταιρείες που επιλέγουν την εξ αποστάσεως εργασία για τις χαμηλά αμειβόμενες θέσεις τους πρέπει να επενδύσουν στην επικοινωνία και τη δια τομεακή κατάρτιση των εργαζομένων προκειμένου αυτές οι θέσεις θα προσφέρουν πρόσθετη αξία στις επιχειρήσεις και τους πελάτες τους, παρέχοντας παράλληλα επαγγελματική προοπτική στους εργαζόμενους.
Είναι σύνηθες τα διοικητικά στελέχη να κλαίγονται ότι η εξ αποστάσεως εργασία βλάπτει τις επιχειρήσεις τους – ισχυριζόμενοι ότι περιορίζει τη δημιουργικότητα και την εμπειρική μάθηση, ότι διαβρώνει την εταιρική κουλτούρα ή ότι καθιστά δυσκολότερη την επικοινωνία. Αλλά αυτές οι ανησυχίες εκφράζονται όταν πρόκειται για εξειδικευμένους εργαζόμενους. Οι χαμηλόμισθοι, που συνήθως θεωρούνται και εύκολο αντικαταστάσιμοι, σπανίως περιλαμβάνονται στην εξίσωση. Κανείς δεν φαίνεται να νοιάζεται αν δύο εργαζόμενοι σε κάποιο τηλεφωνικό κέντρο στο διάλειμμά τους σκεφτούν μια καινοτόμα λύση για το πρόβλημα κάποιου πελάτη.
Η Zeynep Ton, καθηγήτρια στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης και συγγραφέας του βιβλίου “The Case for Good Jobs: How Great Companies Bring Dignity, Pay and Meaning to Everyone ’s Work”, θεωρεί ότι είναι λάθος να υποτιμούμε την αξία που “κρύβουν” οι χαμηλόμισθοι εργαζόμενοι – και δαπανηρή. Η Ton έχει βοηθήσει διοικητικά στελέχη να μειώσουν τις δαπάνες εργατικού δυναμικού, να ενισχύσουν την κερδοφορία και να αυξήσουν την ικανοποίηση των πελατών τους “επανασχεδιάζοντας” τον τρόπο λειτουργίας των επιχειρήσεών τους έτσι ώστε οι χαμηλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας, όπως λέει, να επιτρέπουν στους εργαζόμενους “να αισθάνονται άνθρωποι, όχι απλώς ένα γρανάζι του συστήματος, και να λαμβάνουν έναν ικανοποιητικό μισθό που θα τους επιτρέπει να έχουν τον έλεγχο της ζωής τους”. Ο μισθός, τα επιδόματα, το σταθερό πρόγραμμα και η επαγγελματική προοπτική είναι κρίσιμες παράμετροι, με την ικανοποιητική αμοιβή όμως να υπερτερεί των άλλων.
Ωστόσο, τα στελέχη των επιχειρήσεων συνήθως τής λένε ότι δεν έχουν την πολυτέλεια να πληρώσουν καλύτερα τους χαμηλόμισθους. Όταν τους απαντά με παραδείγματα επιχειρήσεων που το έκαναν και είχε επιτυχία -όπως οι Costco, Trader Joe ’s, Mercadona, QuikTrip- αυτοί αντιτάσσουν ότι πρόκειται για εξαιρέσεις και όχι για τον κανόνα.
Οι περισσότερες επιχειρήσεις έχουν υιοθετήσει “τη στρατηγική υψηλών εσόδων”, όπως τη χαρακτηρίζει η Ton, αποδεχόμενες ουσιαστικά ότι θα πρέπει σε τακτά χρονικά διαστήματα να δυσαρεστούν σημαντικό αριθμό των χαμηλόμισθων εργαζομένων τους.
Είναι αλήθεια ότι η δημιουργία καλών αλλά χαμηλά αμειβόμενων θέσεων εργασίας δεν είναι τόσο εύκολο εγχείρημα όσο η αύξηση του ωρομισθίου. Γι’ αυτό η Ton επισημαίνει ότι αυτού του είδους οι θέσεις εργασίας είναι αποτέλεσμα μιας σειράς αλληλοσυνδεόμενων στρατηγικών και επιχειρηματικών επιλογών. Οι επιχειρήσεις που καταφέρνουν να αναβαθμίσουν τις χαμηλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας τυποποιούν τις συνήθεις διαδικασίες και αναζητούν ιδέες για τη βελτίωση της εξυπηρέτησης των πελατών τους. Αποφεύγουν να πιέσουν πολύ το προσωπικό τους, διότι συνειδητοποιούν πως κάτι τέτοιο θα επιδεινώσει το επίπεδο των παρεχόμενων υπηρεσιών, θα οδηγήσει σε λάθη και απώλεια εσόδων. “Δεν μπορείς να εφαρμόζεις μόνο μία από τις παραμέτρους που προσφέρει μια καλή θέση εργασίας και να περιμένεις αποτελέσματα”, γράφει στο βιβλίο της η Ton.
Ωστόσο, αυτό είναι δυνατό εάν οι χαμηλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας, που συχνά βρίσκονται μακριά από τα κεντρικά γραφεία των επιχειρήσεων, μετατρέπονται όλο και περισσότερο σε θέσεις κατ’ οίκον εργασίας. Η πρόκληση, όμως, είναι να δεχθούν κάτι τέτοιο οι διοικήσεις. Η Ton παραθέτει ως παράδειγμα προς αποφυγή την περίπτωση μιας τράπεζας όπου το 1/3 των κλήσεων στο τμήμα εξυπηρέτησης πελατών διεκπεραιωνόταν από ένα κακοσχεδιασμένο διαδικτυακό σύστημα πληρωμών. Η σύστασή της ήταν προφανής: διορθώστε το σύστημα. Αλλά η τράπεζα δεν έπιασε το όλο νόημα. Το μοντέλο ανάπτυξης που ακολουθούσε στηριζόταν στην απόκτηση άλλων επιχειρήσεων και στη διαφήμιση, και όχι στη βελτίωση της ποιότητας υπηρεσιών, εξηγεί η Ton. “Εάν δεν θεωρούν σημαντική την εξυπηρέτηση των πελατών τους, δεν πρόκειται να αποτελέσει προτεραιότητά τους ούτε η βελτίωση της εμπειρίας των εργαζομένων τους”, σημειώνει.
Αντίθετα, στην Quest Diagnostics, η υιοθέτηση της στρατηγικής των καλών θέσεων εργασίας οδήγησε στη μείωση του ποσοστού εναλλαγής προσωπικού στο τηλεφωνικό κέντρο της εταιρείας κατά 50%, σε μόλις 18 μήνες. Παρότι η εταιρεία δαπάνησε περισσότερα χρήματα για τους εκπροσώπους της, οι αλλαγές επέφεραν μείωση του κόστους κατά 2 εκατ. δολάρια. Εξ αυτών, η εξοικονόμηση ποσού 1,3 εκατ. δολαρίων προήλθε από τις ιδέες που ανέπτυξαν οι ίδιοι οι εργαζόμενοι για τη βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών. Ενώ και το ποσοστό ικανοποίησης των πελατών βελτιώθηκε.
Πρέπει να σημειωθεί ότι οι καλύτερες ιδέες για τη βελτίωση της εμπειρίας των πελατών προέρχονται από τους ανθρώπους που περνούν τον περισσότερο χρόνο μαζί τους. Κι αυτοί είναι οι εργαζόμενοι της πρώτης γραμμής, όχι οι διευθύνοντες σύμβουλοι – σύμφωνα με έρευνα των Michael Porter και Nitin Nohria, το 2018, οι διευθύνοντες σύμβουλοι αφιερώνουν μόλις το 3% του χρόνου τους σε πελάτες.
Ωστόσο, καθώς οι πιέσεις για μείωση του κόστους ωθούν τις εταιρείες να μετατρέπουν όλο και περισσότερες χαμηλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας σε θέσεις εξ αποστάσεως εργασίας, φοβάμαι ότι όλο και λιγότερα διευθυντικά στελέχη θα ενδιαφέρονται γι’ αυτήν την κατηγορία των εργαζομένων. Αν δεν τους βλέπουν, δεν θα ασχολούνται. Σύμφωνα με την έρευνα των Porter και Nohria, των ανώτερα διευθυντικά στελέχη περνούν μόλις το 6% του χρόνου τους με τους απλούς εργαζομένους των επιχειρήσεών τους. Κι αυτό προτού η πανδημία του κορονοϊού οδηγήσει στην εκτίναξη της εξ αποστάσεων εργασίας.
Η εξ αποστάσεως εργασία προσφέρει σημαντικά οφέλη στους χαμηλόμισθους εργαζόμενους. Πρώτον, αυτοί συνήθως πρέπει να κάνουν περισσότερες μετακινήσεις, δεδομένου ότι μένουν σε απομακρυσμένες περιοχές όπου το κόστος ζωής είναι χαμηλότερο. Πιθανότατα, δε, χρησιμοποιούν κυρίως τις δημόσιες συγκοινωνίες, καθώς αποτελούν φθηνότερη λύση από ό,τι το αυτοκίνητο για τις μακρινές διαδρομές. Γεγονός που με τη σειρά του καθιστά την προσέλευσή τους στη δουλειά πιο επιρρεπή σε καθυστερήσεις, λόγω πολλών εξωτερικών παραγόντων (ακυρώσεις δρομολογίων, βλάβες οχημάτων κ.λπ.).
Μια ακόμη πρόκληση για τους χαμηλόμισθους εργαζόμενους, οι οποίοι συνήθως υπόκεινται σε αυστηρούς κανόνες παρουσίας στην εργασία τους που μπορεί να οδηγήσουν ακόμη και την απόλυσή τους, είναι το ζήτημα των παιδιών (π.χ. μια αδιαθεσία). Επομένως, εάν οι επιχειρήσεις μπορούν να βρουν τρόπους ώστε το χαμηλόμισθο προσωπικό τους να μπορεί να εργαστεί εξ αποστάσεως, πιθανότατα θα αποτελέσει κίνητρο.
Ωστόσο, οι επιχειρήσεις θα πρέπει να διασφαλίσουν επίσης ότι αυτές οι χαμηλού επιπέδου θέσεις εργασίας προσφέρουν και τη δυνατότητα επαγγελματικής ανέλιξης. Παρότι οι εξ αποστάσεως εργαζόμενοι μπορεί να επιφέρουν εξοικονόμηση χρημάτων, εν τούτοις παραμένουν πολύτιμοι για μια επιχείρηση καθώς καλύπτουν σημαντικά αντικείμενα εργασίας. Είτε εργάζονται εξ αποστάσεως είτε με φυσική παρουσία, οι χαμηλόμισθοι εργαζόμενοι πρέπει να διατηρούν την αξιοπρέπειά τους – και να έχουν την ευκαιρία να συμβάλλουν στην καλύτερη λειτουργία της εταιρείας τους.
Ψάχνεις εργασία; Μπες στο ergasia.gr και βρες τον επόμενο σταθμό της καριέρας σου!